[:sr]Rodna ravnopravnost, kao kriterijum građenja demokratskog društva, podrazumeva podjednako učešće muškaraca i žena u svim oblastima javnog života. U razvijenim društvima rodna ravnopravnost je princip koji je ugrađen u sve javne politike.
U procesu pridruživanja EU u domaće zakonodavstvo (prvenstveno ono koje se odnosi na izborno zakonodavstvo) je unet princip poštovanja rodne ravnopravnosti i može se reći da je u ovoj sferi najbolje poštovan ovaj princip te da je primoravanje partija da ispune kvotu od 30% obaveznog učešća žena doprinelo tome da imamo, u rodnom smislu, uravnoteženiji parlament. Ovo pravilo nije svuda striktno poštovano (u lokalnim parlamentima) jer su žene najčešće žrtve postizbornih dogovora o poslanicima/odbornicima koji definitivno ulaze u skupštinski saziv tj, odriču se mesta u ime svojih kolega (uglavnom zbog pritisaka).
Kad je reč o zastupljenosti žena na mestima odlučivanja, tu je situacija znatno gora. U institucijama na nacionalnom nivou (Vlada, Sudovi…) možemo govoriti o pozitivnom pomaku jer je vidiljivije učešće žena. No, stanje na lokalu, u lokalnim samoupravama, koje nisu pod pritiskom javnosti, je znatno gore, pa u Srbiji postoje gradovi u kojima nema niti jedne žene u opštinskim većima. Poznati su već kao „muška veća“, „muški gradovi“.
Istraživanje „Učešće žena u odlučivanju na lokalnom nivou“ koje je prošle godine realizovano za Koordinaciono telo za rodnu ravnopravnost i Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, ukazuje na vrlo ozbiljnu podzastupljenost žena u lokalnim vlastima. Navodimo nekoliko podataka koje ilustruju podzastupljenost žena u izvršnoj vlasti:
- manje od 5% lokalnih samouprava za predsednicu opštine ili gradonačelnicu ima ženu.
- u oko 8% lokalnih samouprava su žene na pozicijama zamenika gradonačelnika
- u opštinskim i gradskim većima po Srbiji ima samo 16% žena (84% muškaraca)
- u 23 opštine/grada nema nijedne žene u opštinskom/gradskom veću i taj trend se povećava
- nijedne žene nema u gradskom veću Niša kao i u veću beogradske opštine Stari Grad! Nema je ni u Bečeju, Bačkom Petrovcu, Loznici, Mionici, Topoli, Kladovu, Majdanpeku, Knjaževcu, Prijepolju, Sjenici, Arilju, Tutinu, Novom Pazaru, Kruševcu, Medveđi….
- najviše žena u opštinskim većima ima u onim opštinama koje su imale ženu za predsednicu/gradonačelnicu; to znači da jedna žena liderka jača poverenje u druge žene i daje im šansu. Dobri primeri su Vršac, Nova Crnja, Rača i Gadžin Han u kojima ima od 50 do 60 % žena u opštinskim većima
- Dok žena nema na političkim funkcijama izvršne vlasti ima ih na mestima načelnica opštinskih i gradskih službi i čine čak polovinu načelnika (oko 40%) i više od polovine rukovodilaca (više od 55 %) ovih službi. Reč je o operativnim izvršilačkim pozicijama a ne političkim funkcijama, ove pozicije podrazumevaju predani rad i organizaciju
- Trećina direktora javnih preduzeća su – žene ali je uglavnom reč o preduzećima iz sfere socijalne zaštite ili zdravstva; drastično su podzastupljene u preduzećima koja se bave urbanizmom, investicijama i saobraćajem.
Pored kvantitativnih postoji i nekoliko kvalitativnih zaključaka ovog istraživanja koja ukazuju na to koji su faktori koji doprinose većem učešću žena u vlasti na lokalnom nivou a koji su dobijeni iz razgovora sa ispitanicama.
- Kvote imaju najveći uticaj na učešće žena u politici. Tamo gde su stranke primorane da poštuju kvote, imamo zastupljene žene, tamo gde nisu (izvršna vlast), žene su podzastupljene
- Lokalne liderke koje su prepoznatljive u svojim sredinama dobar su uzor ostalim ženama, podstiču ambicije drugih žena, ukazuju im poverenje i na taj način ih ohrabruju da se bave javnim poslovima
- Žene smatraju da im je lakše da se „probiju“ na lokalnom nivou i odatle započinju svoj angažman.
- Političarke smatraju da je važno da su žene ekonomski nezavisne i profesionalno ostvarene da bi mogla da učestvuju u političkom životu
- Političarke uviđaju da se žene ustručavaju da se ozbiljnije bave politikom jer smatraju da nisu dovoljno kompetentne, da im politika ostaje hobi, čak i ne prepoznaju da je ono što rade za zajednicu kvalitetan posao
- Političarke kažu da ni stranke nisu dovoljno senzibilisane za ove teme, da se važne odluke donose neformalnim putem a da su stranački forumi žena postala formalna mesta okupljanja žena koja nemaju nikakav uticaj u stranci i više se bave humanitarnim radom
Navedeni podaci dokazuju problem podzastupljenosti žena u izvršnoj vlasti, iako taj fenomen potvrđuju i drugi primeri iz javnog života (primeri iz medija, tretmana žena u poslovnom svetu…) kao i potrebu kontinuiranog rada na tome da se društvo senzibiliše na ove teme. Ovo nije problem u kom je Srbija usamljena. Naprotiv, čak i razvijena demokratska društva, poput Velike Britanije, i dalje imaju potrebu da edukuju javnost o tome da žene treba da budu ravnopravne, ukazuju na seksistički pristup u politici i sl.
[:]
